Παρουσίαση: Μεσοπολεμική Αστικολαϊκή Μουσική & Ρεμπέτικο, Τρίτη 21/01/2025

MESOPOLEMIKH REMPETIKO MOUSIKI PROGRAMMA_compressed

Ένα από τα σημαντικότερα και δημοφιλέστερα είδη ελληνικού τραγουδιού, το Ρεμπέτικο επηρέασε την ελαφρά και τη μετέπειτα λαϊκή και έντεχνη μουσική. Τραγούδι με έντονα αυτοσχεδιαστικό, αυθόρμητο και συντροφικό χαρακτήρα, δεν χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένη φόρμα. Παρά τα δυτικά στοιχεία του, το ύφος του Ρεμπέτικου διαφέρει από το δυτικοευρωπαϊκό τραγούδι και δεν περιορίζεται από τις κλίμακες και τους κανόνες της δυτικής αρμονίας, ούτε από τους ρυθμούς και τις φόρμες της δυτικής μουσικής. Προκαλεί όμως μεγάλο μουσικό και μουσικολογικό ενδιαφέρον, λόγω της αξιόλογης αυθυπαρξίας και ενότητάς του.

Αν και στην αρχική του περίοδο το ρεμπέτικο είχε πολλές ομοιότητες με το δημοτικό τραγούδι, ανήκει στο αστικό λαϊκό τραγούδι. Ξεκίνησε από στενό κύκλο φτωχών, περιθωριοποιημένων ανθρώπων στις φυλακές και τους τεκέδες, και ήκμασε κυρίως στα μεγάλα λιμάνια: Σμύρνη, Πειραιάς, Θεσσαλονίκη, Σύρος. Γρήγορα όμως διαδόθηκε και αγαπήθηκε από όλα τα κοινωνικά στρώματα. Γνώρισε ιδιαίτερη επιρροή και άνθηση με τη Μικρασιατική καταστροφή του 1922, όταν πάνω από ένα εκατομμύριο Έλληνες πρόσφυγες κατέφυγαν στις μεγάλες πόλεις της Ελλάδας, φέρνοντας μαζί τους την πλούσια μουσική παράδοση της Σμύρνης και της Πόλης.

Μπορεί να τραγουδηθεί από οποιονδήποτε, χωρίς ιδιαίτερες γνώσεις και φωνητικές ικανότητες, και προσκαλεί τον ακροατή να τραγουδήσει μαζί με τους εκτελεστές. Ακολουθεί κλίμακες και τρόπους («δρόμους») που προέρχονται από τους Βυζαντινούς ήχους, με ονόματα από το αντίστοιχο αραβικό σύστημα των μακάμ. Και τα δύο συστήματα σχετίζονται με τους αρχαίους ελληνικούς τρόπους. Χαρακτηρίζεται από ελεύθερες εκφραστικές εισαγωγές και δεξιοτεχνικούς αυτοσχεδιασμούς («ταξίμια»), παθιάρικο μελωδικό τραγούδι με γεμίσματα από το μπουζούκι και συνοδεία του μπαγλαμά.